hayırsever kaçakçı bayan shelby white ve arkeolog jale inan hoca'nın kapanan hesabı
manhattan'ın 'hayırsever' zenginlerinden shelby white'ın evinde çıkan eserler ülkelerine dönmeye başladı. acaba jale inan hoca'nın ahı yerini buldu mu, white'la yıllardır süren hesap kitap kapandı mı?
yıllar, yıllaaar evvel, İlber Ortaylı hocayla konuşurken, ‘senin oradaki met müzesi dünyanın en büyük hırsızlarından biridir, sergiledikleri kadar bir de sergilemedikleri, depoda sakladıkları vardır, inanamazsın, ama onlar öyledir, çalarlar sonra utanmadan sergilerler’ diye anlatmıştı. ve ne zaman yolum met müzesi’ne düşse, hocanın bu anlattıkları her defasında benimle müzenin kapısından içeri girdi. sadece met müzesi değil, dünyanın önde gelen meşhur müzelerinin hepsinin (ingiltere’de british museum, fransa’da louvre müzesi, almanya’da bergama müzesi) çetelerle, kaçakçılarla, kirli pazarlıklara oturduğu bilinen bir gerçek olsa da ne çalınanlar, ne kaçırılanlar yıllardır ‘geri verilmeyenler’ listesinde bekledi durdu. ta ki manhattan bölge savcılığı bir sabah manhattan’da, şehrin en zengin dullarından birisi olan bayan shelby white’ın kapısını çalana kadar. amerika cephesinde zenginlerin ‘hayırseverlik’ adı altında açtıkları hesaplar yavaş yavaş kapanmaya başladı. çünkü işin başına manhattan bölge savcılığı geçti ve yavaş yavaş şehrin tüm antika koleksiyoncularını ve hayırseverlerini evlerinde gözaltına alıyor. eserler de ait oldukları yerlere geri dönüyor.
aslında hikaye 2021 yılında başlamıştı. manhattan bölge savcılığı ve bu işin başına koyduğu emekli albay bogdanos, soruşturmalar sürdüğü için konuşmuyordu. sanat dergileri, gazeteler de büyük kaçakçılık suçundan başına işler açılacağı belli bayan shelby white’a ulaştığı zaman, kendisi: gerçekten söyleyecek hiçbir şeyim yok diyordu.
yıllardır süren soruşturmalardan bazıları nihayete erdi ve 28 nisan 2023. manhattan bölge başsavcısı alvin d. bragg’in ismiyle bir basın açıklaması geldi: ‘Bragg, Yemen'e Geri Gönderilen Üç Eski Eseri Duyurdu’ (savcı bragg, abd eski başkanı donald trump’ı florida’dan uçağa bindirip, elleri kelepçelenmemiş de olsa, gözaltına alan ve büyük jüri önünde ifade vermeye zorlayan kişinin ta’ kendisi.) amerika’nın paketleme işini ne kadar şahane yaptığını herkes biliyor. basın bülteni de öyle güzel bir paketleme örneklerinden biriydi.
'Manhattan Bölge Savcısı Alvin L. Bragg, Jr. bugün, Yemen halkına ait değeri 725.000 dolar olan üç antik eserin iadesini duyurdu. Nesneler, Manhattan'da bulunan özel koleksiyoncu Shelby White tarafından satın alınan antikalarla ilgili son zamanlarda tamamlanan suç soruşturması kapsamında ele geçirildi. Bu soruşturma sürecinde, Eski Eser Kaçakçılığı Birimi (ATU), 10 farklı ülkeden, toplam değeri neredeyse 69 milyon dolar olan 89 antikayı ele geçirdi. (…) Koleksiyoner Shelby White hakkındaki soruşturmamız, ana ülkelerinden koparılan düzinelerce antikanın nihayet evlerine dönebilmesini sağladı. Bu, son 16 ayda geri gönderdiğimiz neredeyse 1000 antikadan sadece üçüdür. Soruşturmacılarımız ve savcılarımızın yeteneği, mükemmel ortaklarımızla birlikte bu başarıyı sağlamıştır.’ ve nedense basın açıklaması, işbirliği yaptığı için bayan shelby white’a teşekkürle bitiyordu. çünkü bu da pazarlığın bir parçasıydı, şehrin en mühim insanlarından biri, met müzesi’nde onun ismine ait meydanları, odaları olan bir insan böyle bir duyurudu kaçakçı olarak duyurulamazdı. amerika’da en önemli şey itibar, dolayısıyla bu yaşlı hanımefendinin itibarının iade edilmesi, eserlerin iadesi kadar mühimdi. halbuki biz bugünlerde itibar derdine düşen bayan shelby white’ı aslında yıllar yıllar evvel tanımıştık. gıyaben de olsa. çünkü basın bültenin detaylarını biraz araştırınca, karşımıza bayan white’ın peşine manhattan bölge savcılığı’ndan evvel 1990 yılında başka iki kişinin düştüğü hikayesi çıktı. iki türk. nefis hikaye.
Keep reading with a 7-day free trial
Subscribe to ÇETELE to keep reading this post and get 7 days of free access to the full post archives.